Saturday, June 11, 2016

Baibul ve ikoe ti ngahnak num? Baibul ak yoi ang xoi toe u eng hoetuek oeh a poh num?

Baibul tive Latin awinaBiblia Sacra” ak cim cauk tinak moe ak toina “Biblia” ti usoe, ace ce Koine Greek eng ak awina “Biblia” tinoeh hona soe,a ti ngahnak toe ak cim cauk tinak ni.Baibul tingahnak awilung eng ak thlii ngahnak tak toe “ca-hah, ca-toom(Paper or scroll) tinak ni.

Baibul ve Cakkhyuem 39 moe Cakthai 27 law soe, thlang 40 eng kum 1,600 khui oeh ani yawkna awm hue.Cakkhyuem a hukhueng Malakhi ce 443 B.C oeh yawkna awmnoeh cakthai oehkoe Mathai ve a hukhuengna ani yawkna awmba noeh aning lak ce kum 500 law hue.

Baibul ak Thekboe-khi

    Khawsa eng Baibul ak yoi ang xoi ani thekboe ve ang xiisih ni amni ti tha hue.Ak cuek oeh Khawsa awi ani yawk cuek Cakkyuem Hebru awina moe Cakthai Greek awi oeh ve ak yoi ang xoi thekboenak awmhlan hue, ace ce Khawsa eng ang xiisih tina awm hue.Tuhoeh vemueihna ak yoi ang xoi ani thekboe ve Khawsa eng am mhuetsuem va ni huvoei ti ce khrihcakhi a poeknak ni.

    Ave mueihna ak yoi ang xoi ak thekboe-kung ve Cardinal Caro eng 1244-1248 A.D.oeh ana poh law cuek noeh Latin Vulgate concordance oeh ce ana holona cuek hue.Tuhoeh ni honak Baibul ang xoi ak pohkung toe Stephen Langton, Canterbury oehkoe, England Archbishop eng 1227 A.D. oeh poh soe kum 1382 A.D. oeh Wycliffe Baibul oeh ce hona poehoei hue u. Ace Wycliffe Baibul ce ace mueih ang xoi ak awm cuek Baibul na awm hue.Ace a hu oeh a nim mhloen Baibulkhi ce Wycliffe Baibul amueihna ang xoi poh rhip hue u.

    Hebru Cakkhyuem ve ak yoi ak thekboe-kung toe Judah congpueikung(Jewish rabbi) ani ti u, Mordecai Nathan eng 1448 A.D. oeh ce poh hue. Tuhoeh ni honak ak yoi ve Stephanus ti unoeh anik khue u Robert Estienne eng thekboenak ce 1551 A.D. oeh pohnoeh, Baibul ce 1555 A.D. oeh coosak poehoei hue.Acoeh koe eng ce thlangbaok(English) awina anim mhloen u Geneva Baibul ce ak yoi moe ang xoi ak awmna Stephanus a poh ce hatlakna boeih unoeh 1560 oeh poh hue usoe, ace huna koe Baibul boeih awm ace mueihna ce poh rhipna awm hue.Ave mueihna ak yoi ang xoi ani tekboenak ak cam eng Baibul ak noetkhi a hamna kawpoek laangnak khawyah awm hue.

Ace mueihna ani thekboe oeh ve;
-Baibul khui oehkoe ang xoiboeih, 1,189 lawnoeh, Cakkhyuem oeh 979, moe Cakthai oeh 260 awm hue)
-Baibul pumkhui oeh ak joi 31,102 lawnoeh, Cakkhyuem oeh 23,145 awmnoeh, Cakthai khuioeh 7,957 awm hue.
-Baibul khuioeh ang sangsoeih toe Sam 119 (ak joi 176) awmnoeh, ak toisoeih toe Sam 117(ak joi 2) awm hue.
- Baibul khuioeh ak toi soeih ak joi(Thlangbok Baibul)toe Johan 11:35 moe ang sangsoeih ak joi(Thlangbok Baibul)Esther 8:9 na awm hue.
- Cauk pumhma (Obadiah,Filemon,2 Johan,3 Johan,Jut) toe ang xoi mat doengna awm hue.Ang xoi ak doemsoeih toe Sam 150 ni.


Monday, June 6, 2016

Jesuh eng Balamtung oeh Paradaina tuh oeh ni awm kom a tinak ve, thlang a thih amueih oeh khan pha noeh huvoei aw?(Luka 23:43).

Luka 23: 43, khui oeh Jesuh eng Paradai ...Paradai tive Khankho amni noeh duemnak / Dum huen mat ni , Paradise or Garden na tuh ni awm kom a tinak ve a ti mueihna awm tang hue nih. Ve ve Muemhla lamna koe awiheup ni. Thlang a thih oeh ve a pum doeng ni Khawsa eng Mdek a seh na a awm a dawng oeh mdekna angvoei hue , cenamoe ang Muemhla toe ak peekung Khawsa ven( Paradai)na duem hue. Awirhoelnak (Ecclesiastes) 12:7. Jesuh eng a thih tawm oeh awi a tive " Ka Pa Kang Muemhla na kutkhui oeh ni pe nueng" ti hue Luka 23: 46. Muemhla ce Dekkhuina pum eng amceh puei tha hue tice Khawsa awi eng nim mthehkhi hue. Khuetueih.(Acts) 2:31 oehtoe Hubat Piter engtoe ve mueihna Devit boi a thihnak a kong qoel hue..." A xingnak (soul) ce a thupnak (Hell or grave) na amcehta hue, a pumsa awm saerna amawm hue" ti hue( King James Version).

    Jesuh Paradai na a ceh oeh ce acena amawm poek poek noeh "Khawsa awi ammang ngaikhi a hamna Awithang qoel hue" tice 1 Piter 3: 19 -20 khui oeh ni hu tha hue.

    Ace a dawngoeh Jesuh moe thlangthawlh pa ce a cengheup oeh Paradai ( Nawmnak huen ) oeh matna xum hue nih tice Khawsa awicim Baibul a congpueinak ni.

Thursday, June 2, 2016

Khawsa Thekhanak Ti Ve Ikoe Num? Imueihna num Khawsa Ak Thekhana Ve Mrhenna Amma Awm Hlue?

Khawsa Thekhanak Ti Ve Ikoe Num? Imueihna num Khawsa Ak Thekhana Ve Mrhenna Amma Awm Hlue?


Acoeh ce nimthehkhi vang , thlang a thawlh a hoeihoei moe thekhanakkhi rhenna awm hlue hue, cenamoe Muemhla'm Cim ak the ak khana toe rhenna am awm hlue hue.A u awm Capa ak oet ak thlang toe rhenna awm kom soe toe Muemhla'm Cim oetnak awi ak qoel ak thlang toe tuh oeh niseh , hailam oeh niseh rhentha na amawm hlue hue ( Mathai 12:31-32).Muemhla kawsaersak tive ikoe mueih aw?

     Muemhla'm Cim ak the ak khana tive Baibul Cakthai khui oeh, vekkhi oeh ni hu tha hue (Mathai 12:31-32; Marka 3:28-29; Luka 12:10). Thekhanak tive thlangbaok pa awina toe “blasphemy” tina awmnoeh thlangbaokkhi engve Greek awilung oehkoe ani loh patoeng u ni.Blasphemy Greek awi natoe "blasphemia" ve awilung pakhih -blapto (tingahnak toe ak lembai) moe pheme,( tingahnak toe Awiti, awi qoel).Greek awilung na blasphemia(Noun), blasphemeo(verb)moe blasphemos(adjective)na ani honakkhi ni teok oehtoe , thlang eng ak awiti ,ak awi qoel eng a puei thekha huhsitnak moe a puei ak khan oeh kawnatnak ak pe thekhanak awi a mueihna awm hue. A konglam ce ak ka oeh ni teok lah ve u;

 Khawsa Thekhanak (Blaspheming God)
    Veve Poluh eng Judah thlangkhi anik kaoktoenkhi oehkoe ni."Khawsa'ng ming ce thekhanakna awm hue , I atioeh num ni ti oehtoe nangnikkhi ak cam oehkoe engni" (Rom 2:24).Khawsa thekhanak tioeh ve " Kho amawm noeh aw! ,Ve mueihna ka awm amni hunoeh aw!,Khawsa rhi amawm noeh aw!, Amik cu phlokphlok vik soe!..... " timueih awi eng thekhanak ni. Ace mueihna Poluh eng Khrihca-khi (tamna na ak awmkhi) eng a ni Boi anik rhihcah oehtoe "Khawsa ming moe congpueinak ce thekhanak na amawm hlue hue"( 1 Timote 6:1) ti hue.
    Thlangxing engve Khawsa imueihna num ni thekhanak hlue? Khawsa thekhanak tioeh ve Khawsa awm hue ti ammak cangnakhi" thlangrho engtoe amlung kawkhuina koe eng Khawsa amawm hue ti hue (Sam 14:1). "Khawsa thekhanak a hamna amkha aang noeh, angming msaer noeh, a awmnak huen moe Khan na ak awmkhi thekhanak hamna"(Awiphoe 13:6) awi qoel ni. Veve Khawsa thekhanak ni.

 Khrih Thekhanak (Blaspheming Christ)
     Khrih thekhanak tioeh ve Mathai 27:39 khui oehkoe thlangbaok awina toe "reviled him"(KJV), "railed on him"(ASV) moe "insults at him"(NIV) oehkoe khi ve Greek awina toe " blasphemeo" ti ni. A veve Khrih Banlamtung oeh angtai oeh ani thekhanak ni.Jesuh Banlamtung oeh angtai oeh " Baek-im xe noeh angheup thum oeh ak coeng hlue (cf.Johan 2:19) eng cu namoeh moe namoeh thongrhu: Khawsa caana na awm oehtoe Banlamtung oehkoe eng xumlo " (Mat.27:40) ti unoeh thekhana hue u. Ave mueihna Khrih thekhanak ve Baibul khui oeh khawyahna ni hu tha hue.

 Muemhla’m CimThekhanak (Blaspheming the Holy Spirit)
     Jesuh eng tinoeh "Thlang a thawlh a hoeihoei moe thekhanakkhi rhenna awm hlue hue, cenamoe Muemhla'm Cim ak the ak khana toe rhenna amawm hlue hue"(Mat.12:31). "Muemhla'm Cim ak oet ak the ak khana ak thlang toe rhenna amawm hlue hue"(12:32) ti hue.
    Acoehtoe Khrih moe Muemhla ve Khawsa na awm hue nih (Johan 1:1; Khuetueih. 5:3, 4), cenamoe Jesuh Khrih nak oeh Muemhla ve ak tuungna qiikchah ham huvoei aw?
    Khrih ak awithang ning yaksimnak a hamna Muemhla’m Cim bibinak ve ak tuungna awm hue. Ace Muemhla bibinak ce Pentikos ang heup oeh phalaw soe thlang khawyah eng Khrih ce ani Boipa moe hulkungna cangna unoeh thawlhkhui oehkoe eng loeihnak hu hue u(Khuetueih. 2). Ace ce Muemhla'm Cim a bibinak ak cam oehkoe eng ni(Mat.12:28).
    Khawsa a Capa Jesuh Khrih a thongnak awithang ning yaksimnak a hamna toe Muemhla Cim a bibinak ngah hue. Muemhla bibinak kaa natoe u engawm amya hlue sim hue. Ace ce ni Boipa Jesuh Khrih engtoe " ka ceh oehtoe nani venna congpueikung tueilaw hlue hue nueng a ti hue(Johan 14:15). A ce Muemhla Cim eng a hoeihoei ni cong lopueikhi kom ti hue( Johan 14:25-27).Muemhla eng ce nani thawlhkhi ni sim losakkhi kom,anih engce kai a konglam qoel lo kom, thlang doengna nani awmnakkhi ni sim losakkhi kom ti hue(Johan 15:26; 16:8-9;13).Ace Muemhla Cim a congpueinak koeh ni do oehtoe Muemhla ak the ak khanaa ak thlangna ni awm hue. Khawsa awithang amning yasim noeh angrhuixingnak amni pang hlue hue. Ace ni Muemhla thekhanak ti toe.

Thekhanak (Blasphemy) mrhenthana ak awm aw?

     Thawlh a hoeihoei ve mrhen thana awm hue. Poluh engtoe tinoeh "Kaa ve ak thekhana-kung,ak phepphoeikung moe laembai ak pe-kungna awm moe nueng kak khan oeh a lungnak phasak hue,iatioeh num niti oehtoe kaa ve amoeh amak cangna moe ak hoerkungna awm nueng" ( 1Timote 1:13) ti hue.Poluh ve Khrih Jesuh ak phepphoeikung ni (Khuetueih. 9:4 ,5).Jesuh ce phepphoei hamna a cehnak lamna Jesuh moe xum hue nih,cenamoe Jesuh moe a ningxum khoen oehtoe " thonoeh Baptisma hulah na thawlhnak (Khrih a phepphoeinakkhi, a thekhanakkhi...) khi boeih cahsak kom" ( Hubat 22:16) ti hue. Avoehve Khrih ak thekhana rhenna awm hue tice ni hu tha hue.
    Awithanglaek khui oeh Khrih ak the khana Piter a kong ve ni hu tha hue. Piter ve Jesuh a hubat ni, na thihnak oeh thi kong tina teptep noeh a tuem a pha lo tang oehtoe Jesuh ce thumvoei khong hue (Marka 14:71-72), cenamoe rhennak hu noeh thlangkhi thaa anik pe-khikungna awm hue (Luka 22:31-32).Ni thawlhnak nik phoe oehtoe amoeh ce uepawmnoeh ni thawlhnak rhen hamna thlang doengna awmnoeh, amni doengnak anim cimsakkhina awm hue( 1 Johan 1:9).
    Cenamoe Muemhla ak thekhana ak thlang toe rhenna amawm hlue hue tice Khawsa awi khui oeh ni hu hue.Muemhla’m cim ce Khawsa awitak ang phoeisakkungna awm hue (2 Sam. 23:2; Johan 15:26; 16:13; Efisa. 6:17; 2 Piter. 1:21). Muemhla a bibinak ak cam engni Khawsa awitak xingnak awi, thongnak awi, ning yaksim hue. Amoeh ve koeh ni do noeh ni thehkhanak oehtoe rhenna amni awm hlue tha hue, tuh oeh moe hailam doena (Mat.12:32) rhena amawm hlue tha rhoe hue tinak ni. Marka engtoe a veve angrhui thawlh ni (Marka 3:29) ti hue.Ace ce imueih a thawlh tak num? Khawsa awithang ani thongnakkhi koehnik cangnak ni. Muemhla simsaknak koeh ni do noeh Khawsa awi koehnik cangnak oehtoe koeh cangnak thawlh ve imueih na yawm amnim rhen hlue khi tha hue.

    Thawlh a hoeihoei mrhen thana awm hue , cenamoe Muemthla'm cim a bibinak thekha na noeh Khawsa awithang ani thongnakkhi, na thawlh a nimrhennakkhi moe  Jesuh na Boipa moe na thongkung a hamna koehnak cangnak thawlh toe imueih konna yawm rhen thana amawm hue. Sam 74:18; Isa. 52:5; Rom 2:24; Awip. 13:1, 6; 16:9, 11, 21.

Jesuh a Banlamtung Oeh ang Rhik INRI ve Ikoe a Ti Ngahnak aw?

Jesuh a Banlamtung Oeh ang Rhik INRI ve Ikoe a Ti Ngahnak aw?

    INRI ve Latin awilung ak toi ni.  IESVS·NAZARENVS·REX·IVDÆORVM (Iesus Nazarenus, Rex Iudaeorum), English awina "Jesus the Nazarene (Galilean), King of the Jews (Judeans) (Nazaret Zisuh Judah Bawi".  Greek awilung natoe Ἰησοῦς ὁ Ναζωραῖος ὁ βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων (Iesous ho Nazoraios ho Basileus ton Ioudaion) Awithanglaek Johan19:19 (John 19:19). Mathai khui oehtoe (Mathai 27:37), "This is Jesus, the King of the Jews"(Veve Zisuh, Judah khi Bawi ni); Mak khui oehtoe (Mak 15:26), "The King of the Jews"(Judah khi Bawi ni); moe Luk khui oehtoe (Luk 23:38), "This is the King of the Jews.Veve Judah khi Bawi ni" ti hue.
     Ve ak kai oehkoe Greek, Hebrew moe Latin awilungna ce Banlamtung oeh rhikna awm hue:
Latin awi    ... IESUS NAZARENVS REX IVDAEORVM (INRI)
Greek awi   ...Iésous o Nazóraios o Basileus tón Ioudaión (INBI)
Hebrew awi  ...זֶה הוּא יֵשׁוּעַ מֶלֶךְ הַיְּהוּדִים
Greek awi.....IHΣOYΣ O NAZΩRAIOΣ O ΒΑΣΙΛEYΣ ΤΩΝ ΪΟΥΔΑΙΩN
Latin awi..... IESVS NAZARENVS REX IVDAEORUM

Hebrew awi....ישוע הנצרי מלך היהדים
Ve Nasenrhoi A Laa Sak A Laek Rhoe Mah 

Ikoe mueihna num Laa ani sak tha hue ti ce teok lor lah ani laa sak rhoe nik ko ni biikhi hue. Pa Khawsa eng yawkdonak ni perhoi seh.