Saturday, May 28, 2016

Hubatkhi Ikoe Mueihna Num Ani Thih U?

Hubatkhi Ikoe Mueihna Num Ani Thih U? 

Mdekkhan thongkung Jesuh eng a hubatkhi 12 nik teukkhi noeh Amoeh ce Banlamtung (cross) oeh tai hue. Ace a hubatkhi 12 ve ikoe mueihna num ani thih u ti ve Baibul eng ang coeina amqoel kang hue. Baibul eng anim mthehkhi toe Jesuh ak yoikung Judah Iscariot moe Zebedee a capa Jem, A.D. 44 oeh Herot boi eng him hue (Khuetueihkhi Bibi12:2). Hubatkhi ani thihnak konglam Cakhyuem moe khuuikhing, Khrihca lammakhi awi moe awika ani na khoem oeh ni huh toe ak kai oehkoe mueihna ni.

A Hubatkhi ve ani konglam khuuikhing ni teok oehtoe thihdo oeh ak thi Johan ti kana toe ak chang amni hu hue. Ace mueihna ani thihnak toe ani Boipa thihnak oehkoe eng a thoh tlahnak ce dueih peui unoeh khong hamna amma ni ngahnak a dawngoeh ni. 

• Simon /Simon-Piter: Jesuh a hubat Piter, Roman Catholic(R.C) baeknak eng R.C baeknak am dueihkung ni ani ti moe pope ak cuek ni ani ti ce Rom rham Nero boi eng a uk hui oeh Sai oeh thi hue. Khuuikhing anik qoelnak oehtoe Piter eng ve ka Boipa (Jesuh) a thih a mueihna thih hamna amtlak hue nueng a ti a dawngoeh ak chutlingna ni tai u tinoeh ak thoeh a mueihna ak chutlingna taina awm hue. 

• Andrew: Andrew ce kum 1500 huma oeh Khrihca khuukhing ak simkung Dorman Newman engtoe Piter a Napa Andrew ve Greek rham Khotlak tungna koe Patras kho na ce A.D. 69 oeh cet soe Rom rham a xamca Aegeates moe baeknaak kong oeh oet rhu hue nih. Aegeates eng Andrew ce Khrihca phung ak khongnaak a hamna caana hue. Ace mueihna Khrihca phung a nol oehtoe lung eng khong matna amom hlue hue. Ace mueihna a poh ce Andrew eng Khrihca phung amma nol a dawngoeh rhui eng pin unoeh baop usoe nat ang ueh hui oeh Banlamtung oeh tai usoe a thih hlan oeh khawrhuet khuikha hue. Ace mueihna ani him hlan oeh Andrew ve heup hih awithang qoel noeh awm hue.

• Jem : Zebedee a capa Jem ve Khuetueihkhi bibi 12:1-19 khui oeh ni huh oehtoe mrhal (cimca ang sang) eng him hue u ti hue. Judea rham ukkung ak thai anik tueh u, Herot Agripa eng Rom rham uknaak khui oehkoe Khrihcakhi phepphoeinaak ce xuinoeh hubat Jem ce him hue. Ace mueihna Hubat Jem a him oeh ce thlang pak-hih rhoi awm a ning heu-awi oeh tluehna awm hue. 

• Johan: Johan ve phepphoeinak, khuikhatnak ang ueh soeih matna awmnoeh, Aam ang xoi oeh ce situi tloksak unoeh ace Situi ang tlok aamkhuina chan hue u. Khawsa bi binak ak cam eng kawpoekkuei soeihna anih ce Situi ang tlok khuina koe eng loeih law hue. Ace huna ce Patmos tuikutna ce thong thla hue u. Ace hui oeh Khawsa eng mangdannak a paek a dawngoeh Awiphoe ce yawk hue. A coeh koe eng ak conlo ce Asia Minor ani ti u, tuh oeh Turkey ni tina ce cet hue. Anih doeng toe a hubat khui oeh Sai oeh amcetnoeh ngaih-rhep caa eng A.D 100 kum huma oeh thi hue.

• Filip: Jesuh a hubat ak cuek Filip ve Asia rhamna awithang qoelna (missionary) awm hue. Ijip rham Heliopolis khonu na cet soe mtu unoeh thong khuina anik thlak ce A.D 54 oeh tai hue u. 

• Bartholomai: Bartholomai, Nathanael ani ti ve Turkey, Armenia rham (countries) khawyah oeh Khawsa awithang qoel hue ti hue u. India rhamna ak cangnaakhi a hamna Awithanglaek Mathai ce anik awina nim mhloen paekkhi hue. Anih ce kut seh thaem ak baek thlang mat eng baop plak cannoeh Barthomai ce tai hue. Ak chang eng ani ti oehtoe anih ce ang heu-awi oeh ni anik tluek u ti hue u. 

• Thomas: Hubat Thomas ve Syria rham,  Greek rham moe India rham doena Khawsa awithang qoel hue. Ace mueihna Khawsa awithang ak qoelnaak India rhamna baeknak xuikung eng ak koso soe hlaeng eng chuh mat hue.

• Mathai: Sumthaem coikung Mathai ve awikana anina tinaak oehtoe Ethiopia rhamna Khawsa awithang qoel (missionary) na a cehnaakna sai oeh cet hue. Mathai ve acena Awithang ak qoelnakna ukkung boi Hertacus ak thlang tueih eng a hulamna koe eng cimca ang sang eng chuh mat hue ti hue u. 

• Jem: Alphaeus a capa Jem ve Foxe eng a ti oehtoe, Jem ve Jerusalem khrihca baeknak a xamca matna tuehna awmnoeh hubat khui oeh hubat Johan ti kana toe a xinglu ang sang soeih matna awm hue. Jem ve Jesuh Khrih ak cangnak ammak khong a dawngoeh Tempoen sona koe eng khong hue u. Anih ve a kum 94 tluk oeh veuk ak pai u, lung eng khong unoeh ani phepphoei coengoeh ang heu-awi oeh rherna awm hue. 

• Thaddaeus: Thaddaeus ani ti u, Lebbaeus, Judas, Jude: ve khuuikhing anik qoelnak oehtoe Edessa kho, Turkey moe Greek khonu ani ti u oeh ce A.D 72 oeh taina awm hue. Anih ve Armenia rham, Syria rham, moe Persia rham doena Khawsa awithang qoel hue. 

• Simon: Kanan thlang Simon ve Afrika rham khotlak lam tungna Mauritania kho oeh moe England rhamna 
 Khawsa awithang ak qoelnakna A.D 74 oeh taina awm hue. 

• Judas Iscariot: Judas Iscariot ve toe Mathai 27:3-6 khui oeh ni huh a mueihna a hubat khui oeh a Boipa ak yoikung moe ak thi ma cuekna awm hue. Ace a Boipa a yoih phu ce peecang 30 ce Tempoen khui oeh khong huet hue tinoeh Mathai eng qoel hue. Khuetueihkhi bibi 1:15-20 khui oeh ni huh oehtoe anih ce a Boipa a yoih phu eng mdek thlaa noeh ace mdek huen oeh ce thi soe ang mingna ce Aceldama tingahnak toe "thi huen" ti unoeh khue hue u. Anih ve toe Sai oeh ak cet amni noeh a Boipa ak khongnak ak cam eng amoeh moe amoeh ak thina awm hue. 

• Matthias: Matthias ve Jesuh eng ak tueh a hubat tak toe amni noeh Hubat 
Judas Iscariot ang yuengna anik tuehna awm hue. Anih ve lung eng khong unoeh ang hue-awi oeh rher hue u. 

• Poluh: Jesuh eng a xing hui oeh ak tueh hubat tak toe amni noeh, hubat a hamna Khawsa eng ak tueh va ni huvoei ani ti Poluh ve lung eng khong u noeh ang hue-awi oeh rher hue u. Anih ve Rom rham Nero boi eng a uk hui  A.D. 67 oeh ni ani him hue u.